راهنمای عوارض اکسیژن درمانی و اقدامات احتیاطی
عوارض اکسیژن تراپی یا اکسیژن درمانی
اکسیژن برای حیات ضروری است اما به عنوان یک دارو هم دارای اثر مثبت و هم اثر منفی است. اثرات سمی ناشی از اکسیژن درمانی می تواند براساس شرایط بیمار و مدت و شدت اکسیژن درمانی رخ دهد. برای مثال، در زمان عملکرد نرمال ریه، زمانی که PaCO2 در بیمار اندکی بالا رود، تحریک برای یک تنفس دیگر رخ می دهد. افزایش اندک PaCO2 مرکز تنفسی در مغز را تحریک می کند و ایجاد برانگیختگی برای یک تنفس دیگر ایجاد می نماید. در برخی از بیماران با سطح بالای PaCO2 مزمن نظیر وضعیت موجود در بیماری مزمن انسداد ریه (COPD)، تحریک و پیشرانه برای تنفس به وسیله کاهش PaCO2 ایجاد می شود. به این حالت پیشرانه هیپوکسیک می گویند. زمانی که از اکسیژن برای بیمارانی با مشکل حبس CO2 استفاده شود باید منتظر علائم هیپوونتیلیشن، کاهش سطح هوشیاری و توقف تنفس بود.
اکسیژن درمانی می تواند اثرات مخربی داشته باشد که وابسته به مدت و شدت اکسیژن درمانی است. جدول زیر را اقدامات احتیاطی و عوارض اکسیژن درمانی مشاهده کنید.
| اقدامات احتیاطی و عوارض اکسیژن درمانی | |
| عوارض |
اقدامات احتیاطی |
| هیپوونتیلیشن/پیشرانه هیپوکسیک ناشی از اکسیژن | اگر به بیمارانی با پیشرانه هیپوکسیک، اکسیژن با غلظت بالا داده شود، غریزه تنفس آنها از بین رفته و هیپوونتیلیشن یا توقف تنفس می تواند رخ دهد. مهم است توجه کنید که تمام بیماران COPD دارای حبس مزمن CO2 هستند و تمام بیماران دارای حبس CO2 لزوما دارای پیشرانه هیپوکسیک نیستند. این امر در مصارف بالینی شایع نمی باشد.
هیچ وقت یک بیمار را از اکسیژن محروم نکنید. معمولا استفاده از غلظت های مختلف اکسیژن برای حفظ SpO2 بین ۸۸% تا ۹۲% در بیماران مبتلا به حبس مزمن CO2، پذیرفته و این مسئله توسط ABG تایید شده است.
|
| جذب آتلکتازی |
حدود ۸۰% از گاز در آلوئول، نیتروژن است. اگر غلظت بالای اکسیژن وجود داشته باشد، نیتروژن جابجا می شود. زمانی که اکسیژن در غشای آلوئولار-مویرگی حرکت کرده و در جریان خون پخش می شود، نیتروژن دیگر حضور نخواهد داشت تا آلوئول را بزرگ کند. این کاهش حجم آلوئول، جذب آتلکتازی نام دارد. این شرایط همچنین منجر به افزایش شانت فیزیولوژیکی شده و سبب هیپوکسمی می گردد.
|
| سمیت اکسیژن |
سمیت اکسیژن به وسیله مقدار اضافی یا نامناسب اکسیژن ایجاد می شود که می تواند آسیب شدیدی به ریه و سایر اندام ها برساند. غلظت بالای اکسیژن در طول زمانی طولانی می تواند تشکیل رادیکال آزاد را افزایش دهد و منجر به تخریب ساختار غشا، پروتئین ها و سلول در ریه گردد. این می تواند منجر به طیف وسیعی از آسیب های ریوی از تراکوبرونشیت گرفته تا آسیب آلوئولاری شود. به همین دلیل باید سطح مناسب غلظت اکسیژن حفظ شود. اکسیژن مکمل باید با احتیاط در بیماران مسموم شده با علف کش و بیماران مصرف کننده بلومیکسین استفاده شود. این مواد دارای قابلیت افزایش آهنگ رشد سمیت اکسیژن هستند.
|
| منبع داده ها: انجمن قفسه سینه بریتانیا، ۲۰۰۸؛ پری و دیگران، ۲۰۱۴ | |
منبع:
https://opentextbc.ca/clinicalskills/chapter/5-6-complications-of-oxygen-therapy/