ازن چیست ؟

ازن ضدعفونی کننده اهورایی ( گردآوری و تنظیم : دکتر روزبه امین )

خصوصیات ازن

ازن چیست؟

ازن یک ترکیب شیمیایی است که دارای سه اتم اکسیژن می باشد (O3). ازن در سال ۱۸۴۰ میلادی توسط شیمی دان سوئیسی Christian Schonbein کشف شد. او این ماده را به علت وجود بوی آن ازن نامید.

ازن گازی است تقریباً بی رنگ با بویی خاص شبیه بوی هوای تازه که پس از رعد و برق در کوهستان استشمام می شود و یا بویی که در کنار تخلیه الکتریکی در هوای آزاد به مشام می رسد. در دمای معمولی بصورت گاز است ، نقطه هیجان آن ۱۱۲- و نقطه ذوب آن ۲۵۱-  درجه ساتیگراد و چگالی آن ۵/۱ برابر اکسیژن در شرایط استاندارد  می باشد. حلالیت آن در آب کم ولی با کاهش دما افزایش می یابد. مولکول ازن پایدار نبوده و در نتیجه نمی توان  آنرا انبار یا حمل نمود. این امر باعث می شود که تولید ازن همواره در محل مصرف صورت گیرد. لذا مراحل حمل  و انبار کردن مواد شیمیایی که مراحلی بسیار خطرناک هستند، در این روش حذف می شوند. چه ازن ازطریق ماوراء بنفش و چه به صورت صاعقه بوجود آمده باشد، واکنش بعدی همیشه به صورت زیر است. ازن بوجود آمده سریعاً  تمام آلاینده های محیط را اکسید می نماید و نتیجه این اکسیداسیون تنها مواد اکسید  شده و اکسیژن می باشد.

O3  در طبیعت نمی تواند بصورت پایدار باقی بماند و سریعاً به  O و  O2 شکسته می شود. O2  مولکولی پایدار است که میزان  اکسیژن  محیط را بالا می برد ولی اتم O (اکسیژن نوزاد یا اکسیژن فعال) نمیتواندمنفرداً به زندگی خود ادامه دهد و باید با آلاینده ها ترکیب شود و آنها را بصورت اکسیدهای پایدار درآورد . به همین خاطر است که اکسیداسیون حاصل از ازن ترکیب اکسیژن فعال با سایر مواد یا موجودات است و نه ترکیب ازن. باید توجه داشت در حالتی که ازن تولید می شود، در محیط O1 ، O2 و O3 بصورت همزمان وجود دارند و بهمین دلیل ترکیب را به صورت Ox نشان می دهند که x می تواند ۱ یا ۲ یا ۳ باشد.

O2 بصورت پایدار باقی می ماند O3 به O2 و O1  تجزیه می شود که O2 باز پایدار می ماند و O1 باعث ضدعفونی یعنی از بین بردن پالاینده ها می شود. در نتیجه این اکسیژن  فعال و یا نوزاد است که باعث ضدعفونی طبیعت از زمان بوجود آمدن آن تا ابدیت خواهد بود. به همین دلیل است که می توان اکسیژن فعال را ضدعفونی کننده اهورایی نامید. اکسیژن فعال، اکسیژن نوزاد و ازن در این کتاب به صورت مترادف به کار گرفته شده اند.

* در طبیعت هم تمام عناصر به صورت اکسید یافت میشونددر اکثر مواقع، ضد عفونی با ازن به صورت پیوسته، در حین کار با دوز پایین و بدون تخلیه مکان انجام می گیرد و درنتیجه به طور مرتب میزان آلودگی در محیط کاهش می یابد .  ازن  به  نحو  مطلوب  و  بسیار موثری  انواع  آلودگی های  میکروبی را کاهش می دهد. اثر ازن بر روی میکروارگانیسم ها بسیار موثرتر  از  کلر و  مشتقات آن می باشد. فاکتور C×T، حداقل غلظت مورد نیاز در مدت زمان تماس برای کاهش جمعیت میکروارگانیسمها را نشان می دهد.

جدول مقایسه ای زیر، ازن را به عنوان بهترین ضدعفونی کننده  تایید می کند.

ازن بصورت گاز تولید می شود و از آنجا که در آب و یا سایر مایعات قابل حل است در نتیجه: یک ضد عفونی کننده بسیار انعطاف پذیر است و بسته به موارد استعمال، کاربرد های بسیاری در ضدعفونی هوا، آب، محیط (دیوارها ، کف زمین، سطوح ) ، لباسهای کار ، اجسام ولوازم مختلف و مواد را داراست(به بخش دوم مربوط به کاربردهای ازن مراجعه شود). بر خلاف ضد عفونی کننده های معمول مانند: کلر، فرمالین و مواد شیمیایی دیگر، اکسیداسیون با ازن، هیچگونه مواد سمی یا مضری بر جای نمی گذارد.ازن میکروارگانیسهای مختلف نظیرانواع باکتریها، ویروسها، پروتوزوئرها، قارچها، مخمر ها، اسپورها و هاگهای منتشر شونده از طریق آب و هوا را نابود می کند.

باکتریها، میکروارگانیسم های کوچک تک یاخته ای هستند که دارای ساختمان ساده و ابتدایی می باشند. فشار اسمزی داخلی اکثر باکتریها حدود ۵ تا ۲۰ اتمسفر می باشد . این امر بعلت غلظت زیاد مواد محلول درون سلولی است . اسکلت محکم دور سلول باکتری بنام  دیواره سلولی از انفجار باکتری و پاره شدن غشاء به علت اختلاف فشار اسمزی درون و بیرون باکتری جلوگیری می کند. اتم اکسیژن فعال با حمله به جدار سلول باکتری موجب از هم گسیختگی و پارگی دیواره سلولی و در نتیجه مرگ باکتری می گردد.