جستجو

تصفیه هوا و محیط و کاربرد فناوری ازن

تصفیه هوا و محیط و کاربرد فناوری ازن

در این مقاله ، تعدادی از کاربردهای ” ازن ” ( اتم اکسیژن فعال ) در بهداشت عمومی و صنعت را مورد بررسی قرار می دهیم . با بهره وری درست از فناوری ” ازن ” ، این تکنولوژی می تواند وسیله ای ارزان و موثرجهت تصفیه هوا برای از بین بردن آلایند ه های هوا و نیز بوهای نامطبوع باشد. برخی از کاربردهای موفقیت آمیز ازن ، در صنایع تولیدی از قبیل ” تغذیه ” ، ” نوشیدنی ” ، ” دارویی” ، ” بیمارستانی ” و بهداشت و درمان می باشد . در حوزه بهداشت عمومی ، فناوری ازن می تواند یک منبع موثق برای ضدعفونی و کاهش عفونت در مراکز مراقبتی و هم در منازل باشد .

هدف از این مقاله ، ارائه یک چشم انداز درست از فناوری ” ازن ” در حوزه های فوق الذکر، در برابر تصورات و دیدگاه های نادرست در این حوزه می باشد . بخاطر ادعاهای غیر عادی و مصارف احتمالی ، ازن همیشه از مباحث بحث بر انگیز در گذشته بوده است . به همین منظور ، برای تصمیم گیری درست درباره این علم برای مصرف کنندگان ، محدودیت ها و مزایای ازن را مورد بررسی قرار می دهیم. همچنین در ادامه به بحث و توضیح درباره بهره وری فناوری ” ازن ” در افزایش کیفیت تولید در صنایعی چون صنعت تغذیه ، تصفیه آب ، تصفیه هوا و بهداشت عمومی می پردازیم .

قابل ذکر می باشد که این مقاله توسط مجموعه بین المللی ” Eco Quest ” که یک مرکز پیشرو در علم و فناوری بر محوریت تصفیه آب و تصفیه هوا فعالیت می نماید ، حمایت و پشتیبانی شده است . این سیستم ها با بهره وری از آخرین فناوری های موجود ، با استفاده از ازن و اشعه ماوراء بنفش طراحی شده اند . رسالت مجموعه بین المللی ” Eco Quest ” کمک به جامعه انسانی برای یک زندگی بهتر می باشد . ” Eco Quest ” این هدف را از طریق توزیع محصولات خود در خانه ها ، مدارس و کسب و کارها به انجام می رساند .

در ایالات متحده آمریکا و همه کشورهای جهان  وجود مسائل متعدد زیست محیطی تصفیه هوا، تصفیه آب ، بهداشت عمومی و صنعت را تحت الشعاع قرار داده اند. از ۱۹۸۰ ظهور و رشد بیماری های عفونی جدید یک نگرانی رو به رشد بوده است . بدیهیست ایمنی و سلامت غذایی در یک جنگ طولانی با شیوع بیماری ، مورد تهدید قرار می گیرد . از سپتامبر ۲۰۰۱ تهدید به حملات بیولوژیکی و شیمیایی از طریق هوا و آب و غذا افزایش یافته است و اهمیت تصفیه هوا ، تصفیه آب ، بهداشت عمومی و صنعت را بالا برده است .

به احتمال قریب به یقین ، رشد جمعیت و به تبع آن ازدحام بالا و حداقل بهداشت ، مهم ترین عامل افزایش بیماری های عفونی می باشند ( Nelson – ۲۰۰۴ ). از طرفی پیر شدن نسل ها ، نیازمند مراکز خانه های سالمندان و مراکز مراقبت های بهداشتی برای تعداد کثیری از مراجعین این دوره می باشد.مدارس و مراکز مراقبت های روزانه می بایست امکانات عمومی بیشتری را لحاظ نمایند . در بخش هایی از قاره آسیا ، هم جواری افراد با پرندگان اهلی ، خطر بروز سندرم های حاد تنفسی و آنفولانزای پرندگان ( نوع H5N1 ) را در ابعادی جهانی باعث شده است .

در مطالب ذیل کاربرد ” ازن ” در کاهش عفونت در حوزه هایی از قبیل مراقبت های بهداشتی ، صنعت توریسم ، گردشگری ، اتاق استریل ، ضد عفونی نمودن تجهیزات پزشکی و نیز تولید دام را مورد بررسی قرار خواهیم داد. همچنین بسیاری از برنامه های کاربردی و عملیاتی موفق ” ازن ” در مواد غذایی ، آشامیدنی ، آب و فاضلاب و درمان های دقیق و نیز مزایا و معایب ” ازن “در مقایسه با دیدگا ه های مخالف این فناوری مورد بحث قرار خواهد گرفت.

مقدمه ای بر فناوری ازن

بطور طبیعی ، ” ازن ” در اتمسفر زمین بوجود می آید وعملکردهای مفیدی در زندگی ما و شرایط کره زمین به انجام می رساند . یک لایه محافظتی از ” ازن ” به ضخامت ۶ تا ۳۰ مایل بالای سطح زمین با غلظت حدودا (۱۰ppm) وجود دارد . این لایه ازن زمین را در برابر اشعه ماوراء بنفش محافظت می نماید و مانع از دست دادن حرارت سطح زمین می گردد. همچنین ” ازن ” در حضور رعد و برق و طوفان نیز تولید می گردد. ” ازن ” توانمندی فوق العاده ای برای اکسید نمودن مواد داشته و هزاران برابر سریع تر و سه چهار برابر موثرتر از آب کلر ضدعفونی می نماید . ” ازن ” در همه حال بدنبال اکسید نمودن هر چیزی می باشد و اگر شما در معرض گاز ازن با غلظت بالا قرار گیرید ، ریه ها و چشم ها و پوست شما تحریک خواهند شد. برخی از شهرها از سطوح مختلف ” ازن ” استفاده می نمایند زیرا امواج UV  خورشید اکسیدهای نیتروژن منتج از کارخانه ها و اگزوز اتومبیل ها را از بین می برد .

عده ای از محققان بر این باور هستند که ” ازن ” به از بین بردن آلودگی ها کمک شایانی می نماید ولی در دراز مدت آثار سوء آن از مزایای آن بیشتر خواهد بود( Fink – ۱۹۹۴ ).

” ازن” یک اکسید کننده بسیار قوی می باشد . در مقام یک اکسید کننده ، ازن به معنای کلمه مولکول مواد را از بین می برد . “ازن ” توان آن را دارد که مواد آلی از قبیل باکتری و کپک را اکسید کرده و بو و بخارات سمی را از بین برده و هوا را سترون نماید.

سالیان سال ، ” ازن ” بعنوان یک ضدعفونی کننده در بسیاری از برنامه های کاربردی مثل کنترل بو ، تصفیه آب و تصفیه هوا در صنعت مورد استفاده قرار گرفته است ( مورک ، ۱۹۹۳). تاییدیه های اخیر دولتمندان بر بهره وری از ” ازن ” در غذاها و نیز سطوح تماس با مواد غذایی ، راه را برای استفاده از امکانات هیجان انگیزتر از این فناوری هموار کرده است.

کیفیت هوای داخل ساختمان

تخمین زده می شود که افراد در حدود ۹۰% زمان خود را در منزل می گذرانند (U.S. EPA, 1993). برای اکثر افراد ، خطرات بهداشتی بیشتر به دلیل قرار گرفتن در معرض کیفیت هوای بد داخل منزل می باشد تا خارج از منزل. افرادی که در مقایسه با دیگران مدت زمان بیشتری در محیط داخلی ساختمان ها بسر می برند ، بیشتر مستعد ابتلا به اثرات آلودگی هوای داخل ساختمان  می باشند      ( آلودگی های موجود در فضاهای بسته و سرپوشیده ) . گاهی اوقات مشکلات آلودگی هوای داخل ساختمان ها در نتیجه طراحی های ضعیف و فعالیت های صرفا تراکمی ( ساختمان ها را شلوغ و پیچ در پیچ ساختن ) می باشد. تبعات بهداشتی وابستگی کامل به محیط و سطح بالای بهداشت عمومی افرادی که در آن محیط کار و یا زندگی می کنند دارد مثل خانه ها ، آپارتمان ها ، ادارات ، مدارس و مهد کودک ها.

به گزارش آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده آمریکا ( U.S EPA ، ۱۹۹۳ ) در حال حاضر آلودگی هوا از بزرگترین مسائل مربوط به سلامت محیط زیست در این کشور می باشد. منابع آلوده محیط داخلی ساختمان ها که گازها و ذرات را به هوا آزاد می کنند علت اولیه مشکلات کیفیت هوای داخل ساختمان ها  بشمار می آیند. تهویه ضعیف با عدم انتقال آلاینده های داخلی به فضای بیرونی ساختمان و نیز تولید گازهای گلخانه ای، می تواند سطح آلودگی در محیط را افزایش دهند .

منابع آلودگی هوا در محیط داخلی متعدد می باشند و شامل مواردی مانند سوزاندن چوب ، توتون و تنباکو ، محصولات ، مصالح ساختمانی و مبلمان ، فرش و مبلمان ساخته شده از برخی از تولیدات چوب فشرده ، محصولاتی برای تمیز کردن خانه و تعمیر و نگهداری وسایل ، مراقبت شخصی و یا سرگرمی ، حرارت مرکزی و سیستم های خنک کننده و دستگاه رطوبت می باشند و منابع آلودگی هوا در فضای باز مانند آفت کش ها ،هوای آلوده بیرون  ، حیوانات و آفات خانگی از جمله گربه ، سگ، جوندگان و ذرات معلق می باشند. همه این مواد تولید آلرژنها یی می نمایند که به بروز بیماری هایی مانند آسم کمک می کنند (کوواسکی ،۲۲۰۵) .

اهمیت هر منبع تنها به این بستگی دارد که چگونه تولید گازهای گلخانه ای خطرناک می کنند و چه مقدار از این آلایندها را از خود ساطع می نمایند. در برخی موارد ، عواملی مانند عمر منبع و این که چطور نگهداری می شود بسیار حائز اهمیت می باشد( تیلتن ، ۲۰۰۳). برخی از منابع ، از جمله مصالح ساختمانی ، مبلمان و لوازم خانگی مانند هواساز ، بطور کم و بیش آلاینده ها را انتشار می دهند. سایر آلاینده ها ، آلودگی شان  به تناسب استفاده از آنها  در منزل می باشد از قبیل : دود سیگار ، شعله نیم سوز اجاق آشپز خانه ، هیتر ، استفاده از  محلول های پاک کننده و کاربرد سموم و آفت کش ها در خانه . غلظت بالای این مواد بهنگام استفاده به مدت طولانی در هوا باقی می ماند .

سندرم ساختمان بیمار

” سندرم ساختمان بیمار” به ساختمان هایی گفته می شود که عامل بوجود آمدن مشکلات عدیده سلامتی چون آلرژی ،  جوش های پوستی ، بیماری های تنفسی  ، از دست دادن تمرکز و سر درد هستند . درصد قابل توجهی از بیماری ها در نتیجه تهویه مطبوع ضعیف در ساختمان ها  می باشند .  زمانی که مجاری  دستگاههای تهویه بطور منظم تمیز نشوند موجب آزاد سازی گرد و غبار و ذرات معلق در هوا می گردند.صرفه جویی در بهره وری انرژی مقدار هوای تازه گردشی داخل ساختمان ها را محدود نموده است .

آلودگی میکروبی هوای داخلی ساختمان نشان دهنده یک مشکل بهداشتی عمومی عمده و منبع بیماری سندرم ساختمان می باشد. معضل گرفتاری به بیماری سندرم ساختمان نگرانی اصلی مالکان خانه ها و محل های کسب و کار می باشد. علاوه بر این آلودگی های بصری و بویایی، بیماری سندرم ساختمان موجب بوجود آمدن ” اسپور”     (  Spores ) و” مایکوتوکسین  ( Mycotoxins ) “ که موجب تحریک ، واکنش های آلرژیک یا بیماری در سیستم ایمنی افراد در معرض خطر می گرد.

پیشگیری از آلودگی داخلی : تهویه و تصفیه هوا

بر اساس فهرست ۱۹۹۰  “U.S.EPA” ، سه استراتژی اصلی برای کاهش آلودگی های داخلی وجود دارد :

۱  ) کنترل منابع آلودگی

۲  ) تهویه

۳ ) تصفیه هوا

“کنترل منابع آلودگی” بعنوان موثرترین روش برای حذف منابع آلوده کننده و نیز کاهش گازهای گلخانه ای لحاظ شده است.متاسفانه همه منابع آلودگی را نمی توان شناسایی ، حذف و یا کاهش داد.

تهویه مطبوع به دلیل اینکه هوای بیرون را به داخل ساختمان می آورد بسیار موثر می باشد . تعویض هوای داخلی ساختمان یا با باز کردن در و پنجره ها ممکن می گردد و یا با روشن کردن فن ها و یا بهره وری از سیستم تهویه دستی. محدودیت بهره وری از تهویه علاوه بر هزینه های آن در رابطه با گرم کردن و خنک کردن هوای داخلی ساختمان ها همچنین شامل سطوح جانبی آلایندها  نیز می گردد. در پاراگراف های بعدی درباره انواع سیستم های تصویه هوا از قبیل فیلترها ، یونایزرها و لامپ های UV  بحث خواهد شد.

یکی از رایج ترین روش های فیلترینگ ” فیلترکردن هپا  (Hepa )” می باشد. “هپا ” مخفف :

High بالا- بالاترین

Efficiency   اثر گذاری

Particulate     ذرات ریز

Arrestance     نگه داشتن- به دام انداختن – بازداشت

: بالاترین کارآیی در گرفتن ذرات معلق

فیلترهای هپا از یک دمنده قدرتمند برای وارد کردن هوا از طریق یک غشاء بسیار محکم در حهت بدست آوردن بالاترین کارآیی در گرفتن ( به دام انداختن ) ذرات معلق و تصفیه هوا استفاده می کنند. برترین مزیت فیلترهای هپا این است که ، زمانی که هوا را از درون خود عبور می دهند می توانند دقتی تا ۰۳/۰ میکرون با عث تصفیه هوا از ذرات معلق داشته باشند. اشکال کار در تعویضات معمول فیلتر می باشد. فیلتر می تواند بطور بالقوه بعنوان منطقه مناسبی برای پرورش باکتری ، قارچ و کپک عمل نماید.آنها تصفیه هوا را ار بابت بو ،گازها ، آفت کش ها ، ویروس ها و بسیاری از باکتری ها را از بین نمی برند. فیلترها با توجه به منافذ تنگ باعث کاهش جریان هوا می گردند.بطور کلی از فیلتر در سیستم های مرکزی ( ساختمان های بزرگ با افراد بسیار ) استفاده نمی گردد و فروش آنها متمرکز بر مکان های مستقل و کوچک می باشد  . هنگامی که تهویه هوا محدود می گردد به طراحی صرف و یا صرفه جویی در انرژی ساختمان ، بهره وری از سیستم تصفیه هوا برای ترمیم هوای در گردش ساختمان ، اصلی ترین انتخاب شما می گردد.

فیلترهای کربن یکی دیگر از روش های فیلتراسیون می باشد ، ترکیب پارچه فیلتر آغشته به کربن و یا کربن گرانول . این فیلترها معمولا دارای یک فوم و یا فیلتر پارچه ای می باشند.” مدیاکربن “بعنوان یک فیلتر فیزیکی دارای توانایی منحصر بفرد در تصفیه هوا از ذرات بوده و بعنوان یک فیلتر شیمیایی با برخی گازهای سمی و بوها واکنش نشان می دهد. مزیت قابل توجه فیلتر کربن این است که بو و تعدادی از گازها را جذب  و ذرات معلق را فیلترمی نماید. برخی از معایب عمده این روش نیازمند تغییرات مکرر بوده زیرا در شرایطی می توانند بستر پرورش میکرو ارگانیزم ها باشند که در این مقام براحتی می توان عملکردشان را متوقف و از بین برد .

فیبر ( فیلترهای فوم سلول باز ) در مسیر عبور هوا در یک ماتریس از سلول های فوم دار و یا الیافی از شیشه و سیم و پلاستیک مجاورت داده می شود. بطور معمول آن ، فیلتر ذرات متوسط تا درشت را متوقف می سازد . احتملا مزیت اصلی این روش فیلتراسیون کم هزینه بودنش می باشد . از معایب این سیستم این می باشد که تنها هوایی که از میان فیلترها عبور می کند را فیلتر می نماید و نه تجمع ذرات در محیط که بستر مناسبی برای پروورش باکتری هاست.

رسوبات الکترواستاتیک ( یونایزر ) سالیان سال در صنعت در جهت زدودن دود منتج از انتشارات ذرات مورد استفاده بوده است. یونایزرها توسط شارژ الکتریکی یک میدان بین صفحات فلزی عمل می نمایند . هوا با یک بار الکتریکی شبیه الکتریسته ساکن شارژ می گردد . ذرات شارژ شده ، جمع آوری و لخته می شوند و در روی  صفحات شارژ مجموعه دوم ، جایی که ذرات بوجود آمده و در یک ظرف می افتند. مزایای این روش در از بین بردن دود بهنگام عبور هوا  از میان فیلتر می باشد. این روش برخلاف سایر روش ها ، جریان هوا را کاهش نمی دهد. این سیستم را هم می توان در قسمت های مرکزی ساختمان ( بطور گروهی ) و هم در اتاق ها ( بصورت تک و مستقل ) نصب نمود . از معایب این سیستم ، نیاز مکرر به تمیز کردن فیلترها و اینکه صرفا هوایی را که از درون آن عبور می کند فیلتر می نماید. تجمع ذرات در این حالت نیز می تواند بستر مناسبی برای پرورش باکتری ها گردد.

ژنراتورها ی یون منفی  سالیان سال در صنعت برای حذف ذرات از هوا و خنثی کردن اثرات یون های اضافی مثبت مورد بهره وری قرا گرفته است . یون های منفی بوجود آمده ازالکتریسیته ، از درون هوا عبور داده می شوند تا ذرات معلق را جذب نموده  وذرات سنگین را بطور متراکم  درمحیط ته نشین نماید . ژنراتورهای یون منفی از سیستم های تهویه هوا موثرتر می باشند . یون های منفی در تمام فضا ( فضای بسته ) حرکت کرده و هوا را از ذرات پاکسازی می نمایند و اینطور نیست که صرفا هوا را ازدرون یک فیلتر عبور دهند. در بدترین حالت ( حداقل کارآیی ) این سیستم ذرات را در محیط ته نشین می نماید. حالت ایده آل آن است که در هر فضایی ( اتاق) یک ژنراتور یون منفی بکار گرفته شود چون عده ای بر این باور هستند که یون ها را نمی توان بطور موثر از طریق کانال های HVAC  ا نتقال داد.

اشعه ماوراء بنفش (UV) نور به عنوان یک ضد عفونی کننده حرفه پزشکی برای سالیان سال مورد استفاده قررار گرفته است. نور “UV” می تواند هوا را بطور کامل تمیز و پاک نماید . نور “UV” می تواند باکتری ، قارچ ، کپک  و برخی گازها را از بین برده و جریان هوا را نیز کاهش نمی دهد و قابل نصب در سیستم مرکزی ( برای بهره وری کلان ) و همچنین یک واحد کوچک انفرادی می باشد. عیب  نور “UV” عدم تاثیر گذاری آن بر روی ذرات معلق می باشد . اشعه های نور UV باید محافظت گردند تا افراد را در معرض خود قرا ندهند .

فناوری ازن برای هوای داخلی

برای درمان های هوایی ، ” ازن ” بطور معمول بشکل گاز مورد استفاده قرار می گرفته است. در این حالت ” ازن ” بی رنگ و با بوی مشخصی می باشد . ” ازن ” دارای ساختار مولکولیه اکسیژنی می باشد که تنفس می کنیم با این تفاوت که بجای دو اتم اکسیژن ، دارای سه اتم اکسیزن می باشد. اتم اضافی ازن ( اتم اکسیژن فعال ) بعنوان رادیکال آزاد شناخته می شود که در جستجوی ارگانیزم ها جهت چسبیدن به آنها و اکسید نمودن ( اضمحلال ) آنهاست . “ازن” بعنوان یک اکسید کننده سالم ( دارای سلامت ) شناخته شده است خاصا اینکه پس از اکسیداسیون ، اتم های اکسیژن فعال (O) تبدیل به مولکول اکسیژن( ۲ (O می گردند( اکسیژن سازی رخ می دهد ) . ” ازن ” بعنوان یک گاز اکسید کننده زمانی که وارد یک فضای محدود ( مثل اتاق ) گردد تمام ارگانیک ها ( میکرو ارگانیزم ها ) را اکسید ( مضمحل ) می نماید. ” ازن ” می تواند بسیاری از بوها و گازها خاص را خنثی نماید.  “ازن ” تمام میکروارگانیزم ها را از بین می برد و باعث کاهش جریان هوا نمی گردد و نیز هم بصورت کلان و هم محدود در مراکز قابل بهره وری می باشد ( ابعاد بزرگ و کوچک محل مورد استفاده ). بهره وری از “ازن” با محدودیت هایی همراه می باشد سطوح مصرفی از این گاز باید مبتنی بر دستورالعمل های دولتی ( قانون و استاندارد ) باشد.

برای سالیان سال ” ازن ” توسط شرکت های حرفه ای در امر نظافت و ترمیم و بازسازی مورد بهره وری قرار می گرفته است. این متخصصان  از ” ازن ” برای ضدعفونی کردن خانه های بیماران ، از بین بردن کپک ، قارچ ها ، میکروب ها و دود حاصل از انواع آلودگی استفاده می کردند. تحقیقات نشان داده است که سطح ” ازن ” کمتر از ۹ پی پی ام برای ساختمان ها ( ساختمان های بیمار: دارای آلودگی) و یا ضد عفونی حرفه ای  لازم می باشد . کاربرد ” ازن ”  در این سطح (ppm 9 ) برای کاهش جمعیت باکتری ها ، ویروس ها و قارچ ها موثر می باشد.

هنگامی که تکنولوژی ( فناوری ) “ازن” برای فضای داخلی خانه ها ، جایی که انسان در معرض آن است مورد بهره وری قرار می گیرد ، موضوع ” ایمنی ” باید لحاظ گردد. یک پژوهش مطالعاتی که در سال۱۹۹۵ توسط ” بوینجر ” (Boeniger ) صورت پذیرفت نشان داد که سطوح بالای مصرف ” ازن” جهت تمیز کردن هوای داخلی منزل بطور بالقوه می تواند مضر باشد.  به نظر می رسد تولید کنندگان فناوری “ازن” به خطرات مربوط از استفاده ” ازن ” آگاه بوده و در صدد بهره وری امن و سالم این تکنولوژی در مصارف داخلی منازل می باشند. به عنوان مثال، یونیزاسیون عکس آبی (PHI) سلول ، توسط گروه زیست محیطی RGF توسعه  یافته ، و شرکت مورد نظر بر اساس محدودیت های ایمنی و سلامت فدرال ( در کشور آمریکا ) برای ازن می بایست از غلظت ۰۴% برای فضای بسته بهره وری نماید. در بخش های زیر، در کنترل بو و سندرم ساختمان بیمار ما برنامه های کاربردی ازن برای بهبود کیفیت هوای داخل ساختمان را با جزئیات بیشتری مورد بحث قرار می دهیم.

تمیز کردن هوا ( تصویه هوا ) یک جزء حیاتی برای سیستم تهویه می باشد با این حال استفاده صرف از پاک کننده هوا نمی تواند نسبت به کیفیت هوا به ما اطمینانی بدهد به خصوص اینکه مقدار قابل توجهی آلاینده های مختلف در هوا موجود بوده که تهویه برای آنها کافی نمی باشد.منابع آلودگی که پیش از این ذکر گردیده اند می بایست با کنترل کیفیت هوای داخلی حذف گردند و از آنجا که ازن اکسید کننده هوا و سطوح تماس بوده ( اکسید کننده میکرو ارگانیزم ها در هوا و محیط ) ، گزینه مناسبی برای این کاربری می باشد.

بررسی همه فناوری های قابل دسترس در تصفیه هوا به وضوح نشان می دهد که فناوری همه منظوره ای وجود ندارد ( تکنولوژی که همه کارها را با هم انجام دهد ). طراحان و تکنسین های تعمیر و نگهداری باید شفاف سازی نمایند که اولا چه سطح فیلتراسیون  در ساختمان ها مورد نیاز می باشد؟ و ثانیا آلاینده های ترکیبات هوا کدامند؟ هنگامی که این دو پرسش کلیدی پاسخ داده شود، یک برنامه تصفیه هوا را می توان با استفاده از ترکیبی از فن آوری های مناسب که متناسب با بودجه موجود باشد توسعه داد .

بوهای نامطبوع

مسائل و مشکلات بو از منابع متعددی چون : باکتری ها، کپک ها، دخانیات، دودحاصل از مواد شیمیایی، پخت و پز، شومینه و حیوانات خانگی سرچشمه می گیرند. بوها می توانند مشکلات عدیده ای بوجود آورند خاصا زمانی که به البسه ، پارچه های مبلی و فرش ها چسبیده باشند. آلودگی های کپک و قارچی از منابع اصلی بوجود آمدن بوی نامطبوع می باشند. نقاط خیس در اطراف رطوبت ، اتاق های زیرشیروانی و فضاهای زیرین در زیر خانه ها ، زیر زمین ها، حمام، گیاهان خانگی، کانال های هوا، سقف  و دیوار مرطوب ، فرش خیس و پنجره تماما منابع آلودگی می باشند.کپک ، کپک های غلیظ تری تولید می کند که بوی سنگین و کهنه آن می تواند هم انزجار بوجود آورد ( در محیط ) و هم سلامت افراد مبتلا به آلرژی یا آسم  را تحت الشعاع قرار دهد. تجمیع بخارات آب و تهویه ضعیف از بزرگترین عوامل بوجود آمدن کپک درحمام ها و اطراف اجاق های خشک کننده البسه می باشند خاصا در شرایطی که این بخارات به محیط بیرونی تهویه نشوند. حذف بوی نامطبوع شامل پوشش دادن آن با یک بوی مطبوع و یا کاهش زنندگی بو و یا از بین بردن کامل آن می باشد.  سیستم فیلترینگ رایج ترین روش برای از بین بردن بوی سیگار و حیوانات خانگی می باشد. در هر حال فیلترها ی هوا ، جهت راندن هوا به داخل فیلترها به هوای داخل اتاق نیاز دارند . فیلترهای هوا همچنین نمی تواند بوی عجین شده به البسه، پارچه های مبلمان و فرش را حذف نمایند. پوشش بوی نامطبوع  با بوی مطبوع و فرحبخش رایج بوده ، اما  این تنها یک راه حل کوتاه مدت برای مشکل می باشد.

فناوری ازن یکی از تکنولوژی های قابل دسترسی جهت زدودن بو می باشد. ازن موجود در هوا در زدودن بوهای نامطبوعی از قبیل بوی حیوانات خانگی و کپک ها موثر می باشد. ازن پیش از این بعنوان چیزی شبیه یک احیا کننده هوا هویت داشته است و برای همین  این که ازن چگونه بوها را پوشش داده و یا از بین می برد و یا هر دو حالت ( پوشش دادن و از بین بردن ) هنوز مورد بحث محققین می باشد. با این حال، اثر ازن در از بین بردن بوهای نامطبوع به خوبی مستند می باشد. نظریه اصلی در پشت توانایی ازن برای حذف بو  کاملا ساده  می باشد. هنگامی که ازن با ترکیبات آلی و یا باکتری ها تماس پیدا می کند ، اتم اکسیژن اضافه ، آلاینده ها را بوسیله اکسیداسیون از بین می برد. اتم اکسیژن اضافی ( اتم اکسیژن فعال )بدون هیچ پیامد مضری به اکسیژن تبدیل می گردد .

ازن بطور کامل همه بوهای آلی را خنثی می نماید خاصا ساختارهایی که بعنوان عنصر پایه حاوی کربن باشند . این شامل همه باکتری ها و گروه های قارچ و همچنین دود، پوسیدگی و بوی پخت و پز می گردد. ازن در از بین بردن بوهای غیر ارگانیک از قبیل آمونیاک، فسفات، نیترات، سولفات، کلرید موثر نمی باشد. “ایی پی ای ” (EPA) ایالات متحده می گوید : ” هنوز یافته های قابل دسترسی برای این که مشخص نماید ازن در برابر مواد شیمیایی موثر می باشد وجود ندارد . یک ترکیب شیمیایی بودارکه ازن ثابت کرده در برابر آن موثر  است ” آکرولین ” (Acrolein ) می باشد . ” آکرولین ”  یکی از مواد شیمیایی بودار و تحریک کننده  بسیار موجود در دود سیگار دست دوم می باشد که هنگامی که در مجاورت ازن قرار می گیرد شکسته و از بین می رود ”  (U.S.EPA, 1998) .

“ازن”  یک گاز سمی است با این حال با در نظر داشتن ملاحظاتی و نیز استفاده از ژنراتورهای تخصصی می توان با خاطری آسوده از آن بهره وری نمود. بوی ” ازن ” توسط اکثر مردم در یک سطح  ۰٫۰۰۳  تا ۰٫۰۱۵  ppm  قابل تشخیص است و درسطح  ۰٫۱۵ پی پی ام برای اکثر مردم غیر قابل تحمل می باشد. اجماع عمومی این است که شما زمانی می توانید بوی گاز “ازن” را استشمام نماید که محل مورد نظر از اشکال زنده تهی باشد (Purofirst، ۲۰۰۱).

یکی از کاربری های موفق ” ازن” پاکیزه سازی ساختمان ها و خانه هایی می باشد که با دود آسیب دیده اند. مولکول های مختلف دود که به تمام سطوح ساختمان نفوذ کرده اند توسط گاز ازن برای همیشه از بین می روند. ازن تنها چیزی می باشد که می تواند بر روی تمام طغیان ها ی مولکول های بو کار کندآن هم در حضور پروتئین (Purofirst, 2001) . مدت مدیدی می باشد که بوهای مرتبط با مواد غذایی در حال فساد و یا حیوانات مانند جوندگان در مقابل تلاش های بوزدایی شیمیایی معمول مقاومت کرده اند . ازن توانایی برای خنثی کردن حتی این آلایندها را دارا می باشد.

یکی از مزیت های برجسته ازن نسبت به دیگر بو زداها این است که پس از حذف بوها درعرض ۱۵ تا ۳۰ دقیقه به اکسیژن معمولی تبدیل می شود. به هر حال تدابیر بهداشتی بیشتری جدا از تخلیه باید لحاظ گردد . با توجه به ماهیت طبیعی اکسید کنندگی “ازن” ، ازن شیرابه طبیعی کائوچو را مورد حمله قرا ر داده و در ساختار آن مشکل ایجاد می نماید برای همین  در ساخت قالب های اتومبیل و فریزرها بایستی از ورقه های سیلیکا استفاده گردد. همچنین “ازن ” بعنوان یک اکسید کننده ، در حضور رطوبت ، تجزیه را سریع تر به انجام می رساند و حتی رطوبت بالا این تجزیه را سرعت می بخشد. به هنگام شتشو ، پراکسید هیدروژن ( سفید کننده ملایم) بهمراه ازن در حضور رطوبت کافی ، تغیر شکل می یابد برای همین  پارچه های خاص باید جدا گردند . یکی از معایب ممکنه ازن ، زمانی می باشد که بعنوان کنترل کننده بو در تماس با فرش های خاص بکار می رود در این حالت بوهای ناخوشایند از بوهای فرش های جدید متفاوت می باشند (Potera, 2002) . در اثر اکسیداسیون روغن های ماشینی که ساختار گیاهی داشته و در فرش ها یافت می شوند ، دود گسترش می یابد  . بوی ایجاد شده از این دود به سرعت پراکنده می شود و با توجه به اینکه اثرات بهداشتی حادی ایجاد نمی نماید ولی ممکن است برای برخی از مردم آزار دهنده باشد.

( نوامبر۲۰۰۵- لارنس فرانکن )

ترجمه و تالیف : دکتر علی واهب نیا

مطالب ما را با دوستانتان به اشتراک بگذارید

ویدیو های منتخب