کاربرد اکسیژن فعال در بوزدایی محیط ( ۲ )

امروزه آلودگی هوا یکی از نگرانیهای مردم برای سلامتی است. خطر آلودگی هوا برای سلامتی و ابتلای بیماری همانند آب است، زیرا انسان برای زندگی نیاز به آب و هوای سالم دارد و افرادی که در معرض آلودگی هوا هستند در معرض انواع بیماریها و نارسائیهایی که ریشه در تنفس دارند، قرار می گیرند. بو یکی از شاخص های مشهود آلودگی هوا است که ممکن است از منابع مختلفی به وجود آید، از جمله: فاضلاب های شهری و صنعتی، زباله ها، حیوانات، دخانیات، گازهای شیمیایی منتشر شونده از کارخانه ها و کارگاههای تولیدی و… .

مضرات بو در غلظتهای پایین برای انسان در درجه اول مربوط به تنشهای روانی می شود که در او ایجاد می کند و نه آسیبی که به اومی رساند. بوهای ناخوشایند باعث کم اشتهایی، مصرف کمتر آب، اختلال در تنفس، تهوع و استفراغ و آشفتگی ذهنی می شوند، لذا با توجه به مشکلات ذکر شده، اهمیت کنترل و بوزدایی محیط بسیار مشهود می باشد.

بو نخستین مشکل در هنگام ایجاد تاسیسات تصفیه فاضلاب با سیستم لجن فعال است. درخلال چند سال گذشته کنترل بو یکی از مشکلات اصلی در طراحی و بهره برداری تاسیسات جمع آوری، تصفیه و دفع فاضلاب با سیستم لجن فعال بوده است.

بوی فاضلاب شهری معمولاً از گازهای حاصل از تجزیه مواد آلی یا از مواد افزوده شده به فاضلاب ناشی می شود. فاضلاب تازه بوی مشخص و تاحدی ناخوشایند دارد و بوی آن کمتر از بوی فاضلابی که تجزیه بی هوازی (بدون اکسیژن) شده، آزاردهنده تر است. فاضلاب صنعتی ممکن است ترکیبات بودار و یا ترکیبات دیگری داشته باشند که در طی فرآیند تصفیه فاضلاب تولید بو می کنند.

همچنین بو نشان دهنده وجود آلودگی میکربی در محیط است . باکتریها، هاگ ها و قارچها و اسپورهای منتشر شونده از طریق هوا وباکتریهای منتشر شونده توسط هسته قطرهDroplet nuclei اغلب همراه با مولکولهای بوزا به اطراف پراکنده می شوند. مشخصترین بوی فاضلاب مانده یا عفونی بوی هیدروژن سولفید است که به وسیله میکروارگانیسم های غیر هوازی که سولفات را به سولفید تبدیل می کنند، به وجود می آید.

تشخیص بو:

ترکیبات بد بو که باعث تنش روانی در انسان می شوند به وسیله دستگاه بویایی او تشخیص داده می شوند، اما مکانیسم این تشخیص هنوز به خوبی شناخته نشده است. از سال ۱۸۷۰ تاکنون ، بیش از ۳۰ نظریه برای توضیح حس بویایی ارائه شده است . یکی از اشکالهای موجود بر سر راه ارائه نظریه جامع، عدم توجیهی برای دلیل اختلاف بوی ترکیبات شیمیایی مشابه و نیز بوی ترکیبات مختلف شیمیایی بوده است. در طی سالها، تلاشهایی صورت گرفته است که بوها را به صورت اسلوبمند دسته بندی کنند. دسته های اصلی بوهای آزار دهنده و ترکیبات آنها در جدول زیر آمده است:

تمام این ترکیب ها ممکن است در فاضلاب شهری وجود داشته باشد و یا در آن به وجود آید، که این بستگی به شرایط محلی دارد.
در سالهای اخیر تلاشهای زیادی برای از بین بردن بوهای مزاحم و ناخوشایند در پروسه های مختلف صنعتی در محیط های مختلف انجام شده است.
دراکثر سیستم هایی که تاکنون برای بوزدایی استفاده می شده است اقدام به استفاده از بوهای پوششی برای پنهان نمودن بوی نامطلوب انجام گرفته است که این عمل نه تنها بوی نامطلوب را از بین نمی برد بلکه حجم آلاینده های بوزا در محیط را افزایش می دهد. همچنین سیستم های جذب کننده بو نیز از راندمانهای پائینی برخوردار بوده و بهره برداری از آنها نیز در شرایطی که از ابتدا طراحی نشده باشند، بسیار مشکل خواهد بود.

در حال حاضر، به اثبات رسیده است که بوی هر مولکول احتمالاً به کل آن مولکول مربوط می شود لذا با تخریب ساختار مولکول می توان بوی آن را به صورت موثر از بین برد. گزینه اکسیداسیون با یک ماده اکسید کننده مطرح می باشد می باشد که خود آلاینده محیط زیست نباشد. اکسیژن فعال قوی ترین و موثر ترین از بین برنده و رفع کننده بوهای نامطبوع مانند گازهای شیمیایی ( آروماتیک ها و …) و بوهای ناشی از حیوانات، کپک و قارچ، دود دخانیات و …. است.

اکسیژن فعال گازی تقریباً بی رنگ با بوی ترش و قدرت اکسید کنندگی بالا است و سریعاً آلاینده های محیط را اکسید می نماید و نتیجه این اکسیداسیون تنها اکسید مواد و اکسیژن می باشد. اکسیژن فعال پایدار نبوده و در نتیجه نمی توان آنرا انبار یا حمل نمود. این امر باعث می گردد که تولید آن همواره در محل انجام گیرد، لذا مرحله حمل و انبار مواد شیمیایی در این روش حذف می شود.
این واقعیت که گازهای زاید، بخصوص گازهای زاید صنعتی حاوی گوگرد به اکسیژن فعال حساس هستند واین امر نتیجه توانایی بالای اکسیداسیون بوسیله این گاز است سبب گردیده که اکسیژن فعال به عنوان بهترین بوزدا در جهان مطرح شود.

اکسیژن فعال علاوه بر قابلیت بوزدایی یک ضد عفونی کننده بسیار قوی نیز می باشد و به نحو مطلوب و بسیار موثری انواع آلودگی های میکروبی را از بین می برد. ویژگی هایی نظیر قابلیت تجزیه ترکیبات سمی شیمیایی و نیز کشتن انواع میکروارگانیسم ها، اعم از باکتریها و ویروسها، اکسیژن فعال را به مهمترین عامل پاک کننده و ضد عفونی کننده محیط تبدیل کرده است.

در گذشته نبود اطلاعات کاربردی این تکنولوژی در ایران و نیز هزینه بالای تولید آن در محیط باعث عدم استفاده از آن در بوزدایی شده است. شرکت آردا به عنوان شرکتی پیشرو در جهان برای استفاده از سیستمهای مدرن ومقرون به صرفه نمودن آنها برای کاربردهای زیست محیطی اقدام به اجرای این گونه پروژه ها در ایران نموده است و اخیراً برای اولین بار سیستم بوزدایی در ایران را در تصفیه خانه فاضلاب کارخانه های لبنی بکار گرفته است که راندمان آن بسیار مطلوب بوده است. با استفاده از این سیستم اکسیژن فعال تولید می شود و این اکسید کننده قوی مولکولهای بودار را سریعاً به ترکیبات اولیه آنها تجزیه می کند وخود تبدیل به اکسیژن می شود . در نتیجه بدلیل اینکه هیچگونه ترکیب جانبی ایجاد نمی شود، جزء مواد دوستدار محیط زیست شناخته شده است. در شکل زیر طرح شماتیک برای تولید مولکولهای اکسیژن فعال و تجزیه مولکول بوزا بوسیله اکسیژن فعال نشان داده شده است:

اکسیژن فعال ضد عفونی کننده و پاک کننده هوا است و با ایجاد رایحه ای طبیعی در محیط، فضایی مطبوع و عاری از آلودگی های شیمیایی و میکربی برای شما می آفریند.